بنی‌اسرائیل در عهد عتیقوقایع بنی اسرائیل در عهد عتیق ، بویژه در سفر خروج ، بتفصیل آمده و کلمه اسرائیل در کتاب مقدس بیش از ۲۵۰۰ مرتبه تکرار شده است. فهرست مندرجات۲ - نافرمانی و نابود شدن فرعون ۳ - حرکت به سوی کنعان ۴ - وقایع بعدی بنی‌اسرائیل ۵ - کیفر گوساله‌پرستی ۶ - وفات موسی ۷ - سرگردانی چهل ساله ۸ - ادامه حوادث بنی‌اسرائیل ۹ - خلاصه وقایع در عهد عتیق ۱۰ - نقل قرآن و عهدعتیق از بنی‌اسرائیل ۱۰.۱ - هدف قرآن از بیان داستان ۱۰.۲ - توجیه تشابهات ۱۰.۳ - نتیجه کلی از نقل قرآن ۱۱ - پانویس ۱۲ - منابع ۱ - تولد و بعثت موسیبه روایت عهد عتیق، پس از تولد موسی و رشد وی در دربار فرعون ، و به مدین رفتن و ازدواج کردن او، وی از جانب خداوند یگانه ، یَهْوه ، مبعوث شد تا پسر و نخست زاده وی، اسرائیل، را نجات بخشد. ۲ - نافرمانی و نابود شدن فرعوناما فرعون تسلیم دعوت وی نگردید، و حتی نزول بلاهای نُه‌‌گانه نیز ـ علاوه بر معجزات موسی ـ بر او اثر نکرد و نهایتاً در تعقیب بنی اسرائیل که به یاری موسی از مصر خارج شده بودند در رود اردن یا دریای سرخ غرق گردید. [۱]
باب ۱ـ۱۴، کتاب مقدس، سفر خروج.
[۲]
باب ۴ :۲۳، کتاب مقدس، صحیفه یوشع.
۳ - حرکت به سوی کنعانبنی اسرائیل از راه صحرای بحر قلزم راهی کنعان شدند و استخوان‌های یوسف را به وصیت خود وی به همراه خویش بردند. ۴ - وقایع بعدی بنیاسرائیلنزول « منّ و سلوی » برای ایشان، جوشیدن دوازده چشمه آب از صخره حوریب ، خطاب مستقیم خداوند و رؤیت جلال وی، میقات چهل شبانه روزه موسی با یهوه و الواح ده فرمان و گوساله پرستی از جمله وقایع مهم مذکور در تورات است. ۵ - کیفر گوسالهپرستیخدا به سبب پرستش گوساله بر قوم خشم گرفت، و موسی به کشتار قوم فرمان داد. [۳]
باب ۱۴ـ۳۲، کتاب مقدس، سفر خروج.
۶ - وفات موسیگزارش تاریخ بنی اسرائیل در اسفار دیگر ادامه می‌یابد تا این‌که در پایانِ سفر تثنیه [۴]
باب ۳۴: ۱ـ۱۰، کتاب مقدس، سفر تثنیه.
روایت از دنیا رفتن موسی در موآب ، کنار سرزمین کنعان، ذکر می‌شود.
۷ - سرگردانی چهل سالهاینان به سزای ناسپاسی خود، تا چهل سال پس از خروج از مصر اجازه ورود به سرزمین موعود را نیافتند و موسی تنها اجازه یافت تا سرزمین وعده داده شده به ابراهیم و اسحاق و یعقوب را ببیند و پس از آن چشم از دنیا فروبندد. این گزارش در پنج سفر اول، تورات، آمده است. ۸ - ادامه حوادث بنیاسرائیلادامه حوادث این قوم در دو بخش دیگرِ عهد عتیق ، به نام « نبییم » و « کتوبیم »، ذکر می‌شود؛ از جمله جانشینی یوشع ، سکنای بنی اسرائیل در سرزمین موعود، دوره داوران ، عهد پادشاهان ، پادشاهی داوود و سلیمان ، تبعید پنجاه ساله بنی اسرائیل به بابل و بازگشت آنان به اورشلیم و ظهور انبیا در میان ایشان. ۹ - خلاصه وقایع در عهد عتیقبه طور خلاصه، می‌توان گزارش عهد عتیق را این‌گونه بیان کرد که موسی به عنوان بنیان‌گذار پرستش یهوه ، بنی اسرائیل را به حکم وی از مصر خارج کرد و به صحرای سینا آورد، اما این قوم به لوازم لطف خاص الهی عمل نکردند و میثاق‌ها را شکستند. به این ترتیب، تاریخ آنان به صورت تاریخ متناوبی از نزول نعمت و بلا گردید. ۱۰ - نقل قرآن و عهدعتیق از بنیاسرائیلدرباره مشابهت‌های فراوان میان حوادث مذکور در قرآن و روایت سفر خروج عهد عتیق ، نظریات متفاوتی ابراز شده است. بنابر نظر گویتین ترتیبِ ذکر این حوادث در قرآن مطابق با ترتیب تاریخی مذکور در سفر خروج است، و حتی کاربرد «بنی اسرائیل» به جای « اسرائیل » ـ که از نظر وی در میان عرب رایج بوده ـ متأثر از تعبیر «فرزندان اسرائیل» در این سفر است، در حالی که برخلاف وی، وات [۵]
ویلیام مونتگمری وات، برخورد آرای مسلمانان و مسیحیان: تفاهمات و سوءتفاهمات، ج۱، ص۲۴، ترجمه محمد حسین آریا، تهران ۱۳۷۳ ش.
معتقد است که جزئیات فراوانی از داستان طفولیت به بعد موسی در قرآن به گونه‌ای مجزا و نه به ترتیب توالی زمانی بیان شده است.
از آن‌جا که این داستان چندین مرتبه و با ترتیب‌های مختلف در قرآن آمده، داوری در این باره مشکل و غیرقطعی است. ۱۰.۱ - هدف قرآن از بیان داستانآشکار است که قرآن، هم‌چون کتابی تاریخی به روایت حوادث این قوم نپرداخته بلکه بیش‌تر از جهت عبرت آموزی و تذکر نکات اخلاقی بدان نظر داشته است. ۱۰.۲ - توجیه تشابهاتنظر به دیدگاه خاص اسلام در وحدت هدف ادیان ، و این که «اسلام» رسالت همه انبیاست و حتی در مورد برخی احکام تصریح می‌کند که این احکام در دین‌های قبل نیز سابقه داشته است، این مشابهت‌ها توجیهی درخور می‌یابند. در تحلیلی از آرای منتسب به یهودیان در قرآن، این اعتقادات مختص به فرقه‌ای از یهودیان دانسته شده است نه همه آن‌ها. ۱۰.۳ - نتیجه کلی از نقل قرآندر مجموع، بنی اسرائیل در قرآن به معنای قوم کهن بنی اسرائیل و قوم همراهِ با موسی است اما به مفهوم عام‌تر به یهود نیز اشاره دارد؛ به عنوان نمونه، ظهور عیسی در میان بنی اسرائیل. در آیاتی که آشکارا راجع به افراد حاضر در زمان پیامبر اکرم‌اند، مراد از بنی اسرائیل، یهود مدینه است و بیش‌تر مفسران نیز ملامت‌های شدید قرآن از بنی اسرائیل را متوجه یهودیان مدینه دانسته‌اند. ۱۱ - پانویس
۱۲ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بنی اسرائیل»، شماره۱۹۶۷. |